Przedawnienia podatkowe wstrzymane. Czy koniec pandemii zakończy samowolę ustawodawcy?

- Przedawnienie przestępstwa skarbowego — czym jest i jak działa?
- Nowy termin przedawnienia — co oznacza?
- Wątpliwości konstytucyjne ekspertów
Przedawnienie przestępstwa skarbowego — czym jest i jak działa?
Wedle przyjętych w maju znowelizowanych przepisów kodeksu karnego i ustawy antykryzysowej, zmianie ulega termin przedawnienia spraw karno-skarbowych. Przedawnieniem nazywamy utratę terminu ważności czynów podlegających karze. W praktyce przedawnienie oznacza brak możliwości zastosowania kary i wyciągnięcia konsekwencji z czynów uznanych za wykroczenia czy przestępstwa skarbowe. By wiedzieć, jak obecnie wygląda ustawodawstwo w tym zakresie, należałoby sięgnąć do przepisów.
Wedle Art. 44 Kodeksu karnego skarbowego (Dz.U.2021.408 t.j.) przedawnienie przestępstwa skarbowego przedstawia się następująco:
Art. 44. [Przedawnienie przestępstwa skarbowego]
§ 1.
Karalność przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:
1)
5 – gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat;
2)
10 – gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata.
§ 2.
Karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności.
§ 3.
W wypadkach przewidzianych w § 1 lub § 2 bieg przedawnienia przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej rozpoczyna się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności. Jeżeli sprawca przestępstwa skarbowego dopuścił się uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie należności celnej, bieg jego przedawnienia rozpoczyna się z dniem, w którym powstał dług celny; jeżeli nie jest możliwe określenie dnia powstania długu celnego, bieg przedawnienia przestępstwa skarbowego rozpoczyna się z dniem najwcześniejszym, w którym istnienie długu celnego zostało ustalone.
§ 4.
W wypadkach przewidzianych w § 1 lub § 2, jeżeli dokonanie przestępstwa skarbowego zależy od nastąpienia określonego w kodeksie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.
§ 5.
Jeżeli w okresie przewidzianym w § 1 lub § 2 wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność popełnionego przez niego przestępstwa skarbowego określonego w § 1 pkt 1 ustaje z upływem 5 lat, a przestępstwa skarbowego określonego w § 1 pkt 2 – z upływem 10 lat od zakończenia tego okresu.
§ 6.
W razie uchylenia prawomocnego orzeczenia przedawnienie biegnie od dnia wydania orzeczenia w tym przedmiocie, chyba że karalność przestępstwa skarbowego już ustała.
§ 7.
Przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe.
Zatem w zależności od charakteru popełnionego czynu zależy długość przedawnienia — im mniejsza waga, tym krótszy termin. Niezależnie od kwoty wykazanego odstępstwa, każdorazowe narażenie budżetu państwa na uszczuplenie będzie wiązało się z konsekwencjami karno-skarbowymi. Należy jednak pamiętać, że oprócz wspomnianych przestępstw skarbowych, istnieją również tzw. wykroczenia, dla których przewidziano 1 rok jako czas, po którym czyn się przedawnia. O wykroczeniu mówimy wtedy, gdy dopuszczamy się nieuiszczenia należności publicznoprawnej nieprzekraczającej 5 krotności wysokości minimalnego wynagrodzenia w dniu jego popełnienia. Na drogę przestępstwa wchodzimy, gdy przekraczamy wspomniany limit. Nowelizacja przepisów dotyczy przypadków wszelkich nadużyć skarbowych, takich jak m.in. nieskładanie deklaracji, niepłacenie podatków, czy ukrywanie dochodów, a nawet podszywanie się pod inny podmiot.
Nowy termin przedawnienia — co oznacza?
Dotychczasowe prawo wskazywało jasno terminy przedawnienia. Z uwagi na pandemię, którą ogłoszono w marcu 2020 roku, rząd zajął wyraźne stanowisko, że bieg przedawnień przesunie się o tyle, o ile przesunie się termin ogłoszenia w Polsce końca epidemii, plus pół roku. Zatem obecnie jest to co najmniej 16 miesięcy, gdyż taki okres mija od oficjalnego początku stanu epidemicznego w kraju. Kiedy się skończy, tego nie wiadomo. Jest to uzależnione od posunięć rządu, a konkretnie ministra zdrowia, do którego należy złożenie takowej deklaracji. Warto podkreślić, że dopiero sześć miesięcy po dacie ogłoszenia końca pandemii będzie można mówić o odwieszeniu biegu terminu przedawnienia. Dziś mamy jedynie pewność co do tego, że w czasie zagrożenia epidemicznego karalność przestępstw skarbowych ustanie. Takie podejście oznacza tylko i wyłącznie zamrożenie spraw, a nie ich anulowanie.
Wątpliwości konstytucyjne ekspertów
Wątpliwości, również te konstytucyjne budzi uchwalenie prawa z mocą wsteczną (od 14 marca 2020), jak i brak wskazania konkretnej daty końcowej. W odpowiedzi na formułowane zarzuty minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro zajął jednoznaczne stanowisko: „Ustawodawca może dowolnie kształtować zakres tej instytucji. Może nawet zlikwidować przedawnienie, a więc tym bardziej zawiesić jego bieg w okresie stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego”. Pomysłodawcy nowych przepisów powołują się także na specyfikę sytuacji pandemicznej, tj. pewne trudności w płynności prowadzenia postępowań sądowych i ograniczone możliwości egzekwowania prawa, np. przez wymogi sanitarne.
Niesprawność działania wymiaru sprawiedliwości, próba ograniczenia podstawowych praw, czy może dbałość o szeroko rozumiany interes publiczny — niezależnie od faktycznego powodu uchwalenia przepisów, mamy do czynienia z niestandardowym działaniem, które przełoży się na los konkretnych spraw i być może na przyzwolenie na dalsze osobliwe praktyki ustawodawcy.
źródła:
sip. lex.pl
serwisy.gazetaprawna.pl
prawo.pl
Czytaj także
Emeryt też człowiek. O rządowych planach wsparcia dla osób starszych
Czytaj więcejSygnalista w polskich firmach od grudnia 2021
Czytaj więcejNowe zasady rozliczeń VAT
Czytaj więcejPierwsze skutki pandemii. Sprawdź i przygotuj się na ponurą gospodarczą jesień.
Czytaj więcejPolska, czy zagranica? Zobacz, czy emigracja zarobkowa wciąż się opłaca
Czytaj więcejJak obliczyć stawkę ekwiwalentu za urlop?
Czytaj więcejPrezent czy kukułcze jajo? Jak darować, żeby nie żałować?
Czytaj więcejEstoński CIT po polsku
Czytaj więcej