Strona główna Porady Spisz się i poinformuj o ogrzewaniu. Jakie są najbliższe obowiązki Polaków?

Spisz się i poinformuj o ogrzewaniu. Jakie są najbliższe obowiązki Polaków?

14 czerwca 2021

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021, a także Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków (CEEB) – to pojęcia, które Polacy powinni wziąć sobie do serca w najbliższym wakacyjnym okresie. Mowa o dwóch obowiązkach informacyjnych, od których nie ma odstępstw, a za ich niedopełnienie grożą sankcje finansowe. Zobacz co, gdzie i jak uzupełnić, by nie narazić się na mandatowe rodeo.

Czym jest samospis i dlaczego trzeba podać dane?
Jak się spisać?
Obowiązek poinformowania o ogrzewaniu domu
Apel RPO o lepszą komunikację

Czym jest samospis i dlaczego trzeba podać dane?

1 kwietnia 2021 roku rozpoczął się Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań pod hasłem: “Liczymy się dla Polski”. Potrwa do 30 września. Realizowany jest raz na dziesięć lat przez Główny Urząd Statystyczny, a zebrane dane stanowią podstawę do sporządzania kluczowych dla państwa statystyk, np. dla Ministerstwa Finansów, czy Ministerstwa Zdrowia. Dzięki informacjom ze spisu rysuje się obraz całej populacji Polski. Aktem prawnym regulującym powyższy obowiązek jest ustawa z dnia 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. Wynika to również ze spełnienia obowiązku nakładanego na Polskę, jako członka Unii Europejskiej, chodzi w szczególności o art. 4 Rozporządzenia (WE) nr 763/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z 9.07.2008 r.
Na stronie spisu przeczytamy, że “w 2020 r. polska statystyka publiczna uplasowała się na 2. miejscu na świecie, a pośród państw Europy Wschodniej na 1. miejscu, w prestiżowym rankingu Open Data Inventory (ODIN), który ocenia zakres (kompletność) i otwartość danych na stronach internetowych krajowych urzędów statystycznych.” Według GUS podawane dane są poufne i wykorzystywane wyłącznie do celów statystycznych, a rachmistrzowie realizujący spis zostali zobowiązani do przestrzegania tajemnicy statystycznej. W ramach spisu zostają zebrane dane z 8 obszarów tematycznych: charakterystyka demograficzna, aktywność ekonomiczna, poziom wykształcenia, niepełnosprawność, migracje wewnętrzne i zagraniczne, charakterystyka etniczno-kulturowa, gospodarstwa domowe i rodziny, stan i charakterystyka zasobów mieszkaniowych.

Jak się spisać?

Samospis internetowy jest obowiązkiem każdego obywatela, jednakże w szczególnych wypadkach pomaga rachmistrz, czyli osoba oddelegowana przez organa państwowe do tej czynności. Dzieje się tak, gdy mamy do czynienia z osobami starszymi, niepełnosprawnymi lub pozbawionymi dostępu do internetu. Wtedy też spisanie odbywa się przez telefon lub osobiście, podczas wizyty bezpośredniej. Choć ta ostatnia opcja jest ograniczona do niezbędnego minimum z uwagi na specyficzną sytuację epidemiczną. Wziąć udział można na trzy zasadnicze sposoby: internetowo, telefonicznie lub bezpośrednio. Metoda internetowa (CAWI) jest obowiązkowa, natomiast telefoniczna (CATI) oraz bezpośrednia (CAPI) są uzupełniającymi. Dla osób nieposiadających dostępu do sprzętu komputerowego, czy internetu, w urzędach gmin zorganizowano stanowiska ze specjalnym oprogramowaniem spisowym. Została również uruchomiona specjalna infolinia, gdzie można uzyskać wszystkie niezbędne informacje, a także zweryfikować personalia rachmistrza, który się z nami skontaktował. Lista pytań, które znajdują się formularzu dostępna jest na stronie https://spis.gov.pl/lista-pytan-w-nsp-2021/, a sam spis dostępny jest w czterech wersjach językowych: polskim, angielskim, rosyjskim i ukraińskim. Od powinności spisania się nie ma odstępstwa, a ewentualne kary za odmowę podania niezbędnych informacji określa art. 57 ustawy o statystyce publicznej. Zachętą do podania kompletu danych jest zorganizowana loteria, w której mogą wziąć wszyscy, którzy dokonali spisu i uzyskali unikatowy kod potwierdzający, który następnie zarejestrowali na stronie loterii. Organizator kusi kartami przedpłaconymi, a nawet samochodami.

Obowiązek poinformowania o ogrzewaniu domu

Jeśli weźmiemy pierwszą z brzegu listę sposobów ogrzewania domu, znajdą się na niej m in. najpopularniejsze piece węglowe, często też pelletowe, kotły olejowe czy gazowe, ale także modne ostatnio pompy ciepła, bądź elektryczne alternatywy. Nie można też nie wspomnieć o nastrojowych i totalnie nieekologicznych kominkach, czy kozach. Od 1 lipca nie tylko będzie trzeba umieć nazwać rodzaj ogrzewania we własnym domu, ale również liczyć się z tym, że może skontaktować się z nami urzędnik, który o to spyta. W wakacje rozpoczyna się akcja uzupełniania Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB) i potrwa przez rok. Poinformować o rodzaju ogrzewania będzie można osobiście lub elektronicznie. Obowiązek informacyjny spoczywa na właścicielu nieruchomości, ale w imieniu mieszkańców bloków dopełni go zarząd spółdzielni lub wspólnoty, jeśli źródło ciepła jest jedno wspólne dla całego budynku. Powinność przekazania informacji o ogrzewaniu reguluje ustawy z 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 554). Za brak danych w zakresie ciepła w najlepszym wypadku grozi mandat do 500 zł lub grzywna do 5000 zł.

gunb.gov.pl

Samorządy są instytucjami odpowiedzialnymi za zebranie tych danych, choć mówi się nieoficjalnie, że akcja przygotowawcza jest jeszcze w powijakach. Koszty inwentaryzacji źródeł ciepła zostały przerzucone na samorządy i na razie nie wiadomo, czy będą mogły posiłkować się zebranymi dotąd danymi.

Apel RPO o lepszą komunikację

Państwo chce o nas wiedzieć coraz więcej. Trudno dyskutować z obowiązkiem informacyjnym, szczególnie tym, którego niedopełnienie zagrożone jest karą finansową. Jednakże rodzi się szereg pytań i wątpliwości, zwłaszcza o zasadność. Wyrazem niepokojów społecznych, szczególnie w zakresie podawania numerów PESEL podczas spisu powszechnego są liczne pisma, które wpłynęły do biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Wątpliwości respondentów budził brak podania przez organizatora podstawy nałożenia obowiązku ujawniania tych danych. W odpowiedzi na liczne zapytania obywateli zastępca RPO skierował do prezesa GUS pismo, w którym nie kwestionuje samej potrzeby podania numeru PESEL podczas spisu, lecz zwraca uwagę na konieczność upublicznienia podstawy prawnej do dokonania tej czynności: “Wczytując się w głosy obywateli, trudno nie odnieść wrażenia, że w pewnym zakresie zawiodła komunikacja ze społeczeństwem. (…) Wnioskodawcy nie otrzymali informacji, po co państwo polskie zbiera poszczególne dane (np. o wyznaniu, niepełnosprawności, miejscu pracy) i jaką rolę pełnią dane statystyczne dla działań na rzecz mieszkańców Polski. W ocenie Rzecznika takie informacje powinny zostać opracowane w przystępnej komunikacyjnie formie i udostępnione przez GUS.”